Πώς να παρακινήσουμε ένα… τεμπέλικο παιδί!

«Όταν αποκαλούμε ένα παιδί τεμπέλη, είναι σα να το καταδικάζουμε να γίνει τεμπέλης για το υπόλοιπο της ζωής του.»    (Mel Levine -  ψυχίατρος- νευρολόγος)

Συχνά ακούμε γονείς να χαρακτηρίζουν το παιδί τους «τεμπέλικο» αναζητώντας παράλληλα τα αίτια της «τεμπελιάς» και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Αρχικά, πρέπει να δεχτούμε ότι κάποια παιδιά από την ιδιοσυγκρασία τους είναι ιδιαίτερα δραστήρια και κάποια άλλα λιγότερο, όμως όλα τα παιδιά αγαπούν το παιχνίδι και χαίρονται, όταν μέσα από αυτό μαθαίνουν πράγματα, αποκτούν δεξιότητες, εξερευνούν το περιβάλλον. Αν, για παράδειγμα, βλέπετε το παιδί  να περνά πολύ χρόνο στον καναπέ απέναντι από την τηλεόραση και ανησυχείτε, μη βιαστείτε να το χαρακτηρίσετε νωθρό, ή τεμπέλικο, αλλά προσπαθήστε να διερευνήσετε το «γιατί» και να το κινητοποιήσετε. Πίσω από οποιαδήποτε «παράξενη» συμπεριφορά του παιδιού κρύβεται ένα αίτιο, που μόλις εντοπιστεί και τροποποιηθεί, αυτόματα αντιμετωπίζεται και το πρόβλημα.

Πριν βιαστείτε να χαρακτηρίσετε το παιδί σας τεμπέλη, σκεφτείτε απλώς μήπως αυτή η «οκνηρία» του οφείλεται σε κάτι άλλο πέρα από την προσωπικότητά του! 

1. Μήπως πάσχει από κάποια μαθησιακή δυσκολία;

Αν η αδιαφορία του παιδιού για δράση εμφανίζεται σε σχέση με τις σχολικές εργασίες, θα πρέπει να διερευνηθεί το ενδεχόμενο να αντιμετωπίζει το παιδί μαθησιακές δυσκολίες, που το δυσκολεύουν. Η διερεύνηση θα πρέπει πάντα να ξεκινά με τον έλεγχο της υγείας του παιδιού και της λειτουργίας των αισθητηρίων οργάνων.

2. Ποια είναι τα «θέλω» του παιδιού;

Προσπαθήστε να ανακαλύψετε τι παρακινεί το παιδί, ποια είναι «τα θέλω του», ποιοι είναι οι στόχοι και οι φιλοδοξίες του. Ακούστε προσεχτικά τις απαντήσεις του. Σεβαστείτε τις απαντήσεις του, ακόμα και αν διαφωνείτε.

3. Μήπως οι προσδοκίες σας από αυτό είναι υπερβολικές;

Αν ένα παιδί υποχρεώνεται να παρακολουθήσει μια διαδικασία, που απέχει τόσο από τα ενδιαφέροντά του όσο κι απ’ τις δυνατότητές του,  είναι φυσικό και αναπόφευκτο να δοκιμάσει τη «διαφυγή», μέσα από την ονειροπόληση, αφού δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της.

4. Μήπως η τεμπελιά του σχετίζεται με τις οικογενειακές συνθήκες;

Σημαντικά γεγονότα, που ίσως συμβαίνουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, πιθανόν επηρεάζουν το παιδί, όπως η γέννηση ενός αδερφιού ή η απώλεια ενός προσώπου κλπ.  

5. Μήπως απλώς ζητάει σημασία και αγάπη;    

Εφόσον η νωθρότητα του παιδιού οφείλεται στην ανάγκη για επικέντρωση της προσοχής πάνω του, μήπως θα μπορούσε να γίνει κάποια αλλαγή  στο καθημερινό  πρόγραμμα, έτσι ώστε να αφιερωνόταν περισσότερος χρόνος στο παιδί; Οι γονείς πρέπει να περνούν ποιοτικό χρόνο με το παιδί τους, κάνοντας αυτό που εκείνο επιθυμεί και όχι κάνοντας εκείνο που επιθυμούν οι ίδιοι.

Είναι σημαντικό για το παιδί από νωρίς να παίρνει ενεργό μέρος στις καθημερινές οικογενειακές δραστηριότητες, όπως στις ετοιμασίες του γεύματος, στο στρώσιμο του τραπεζιού, στη φροντίδα του δωματίου του, στο μάζεμα των παιχνιδιών του, στα ψώνια. Το πότισμα των λουλουδιών, το πλύσιμο του αυτοκινήτου είναι δραστηριότητες, που μπορεί να πάρει μέρος το παιδί και να χαρεί για την προσφορά στην οικογένεια.

Μιλήστε, παίξετε, μοιραστείτε το χρόνο σας μαζί του.

6. Αποφύγετε την σκληρή κριτική και την ειρωνεία

Η  ειρωνεία και η γελοιοποίηση, σε περίπτωση που το παιδί κάνει λάθος, έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Τόσο οι λεκτικές ποινές, όσο και η ταπείνωση βοηθούν μόνο στην απογοήτευση και πολύ πιθανόν να οδηγήσουν στην παραίτηση από κάθε προσπάθεια.

7. Μήπως απλώς δεν ενδιαφέρεται για τα πράγματα, που ενδιαφερόμαστε εμείς;

Τα ενδιαφέροντα του παιδιού πρέπει να είναι απόλυτα αποδεκτά και σεβαστά. Ταυτόχρονα κάθε είδους μαθησιακή προσπάθεια πρέπει να εναρμονίζεται με αυτά. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εξαναγκάζεται το παιδί να αποκτά ενδιαφέροντα, μόνον και μόνον διότι οι γονείς θεωρούν, ότι τα συγκεκριμένα είναι πιο «φανταχτερά» για τον κοινωνικό περίγυρο. Αν, για παράδειγμα, το παιδί μας ενδιαφέρεται για το ποδόσφαιρο και του στερούμε την ώρα που θα αφιέρωνε σε αυτό, διαθέτοντάς την στην εκμάθηση κάποιου μουσικού οργάνου, τότε πώς περιμένουμε να δείξει ενδιαφέρον και ζήλο για μάθηση;

8.  Βοηθήστε το να ενταχθεί σε κάποια ομάδα 

Η αφύπνιση του παιδιού μπορεί να γίνει, αν του δοθούν ερεθίσματα και κίνητρα για δραστηριοποίηση. Δώστε του βιβλία που αναπτύσσουν τη φαντασία και δίνουν πρότυπα συμπεριφοράς και  διαβάστε τα μαζί του. Δώστε του δημιουργικά παιχνίδια και ιδέες για κατασκευές. Χρώματα, μαρκαδόροι, και άλλα υλικά χειροτεχνίας θα πρέπει να υπάρχουν στο δωμάτιο του παιδιού. Επαινέστε το κάθε φορά που ολοκληρώνει μια δημιουργία. Η χαρά της δημιουργίας, αλλά και η χαρά της αναγνώρισης δρουν ενισχυτικά και το παιδί σύντομα θα επαναλάβει τις δημιουργικές δράσεις του. Φέρτε το σε επαφή με παιδιά για να παίξει ελεύθερο παιχνίδι. Η ένταξη των παιδιών σε ομάδες εργασίας είναι πολύ πιο αποτελεσματική, όχι μόνο για τη μάθηση, αλλά και για την αξιοποίηση των ταλέντων του κάθε παιδιού.

9. Γίνετε εσείς το παράδειγμα

Τα παιδιά μιμούνται τον τρόπο ζωής των γονέων, κάνουν ό,τι βλέπουν και αποκτούν τις ίδιες συνήθειες με τους μεγάλους. Αν είστε κι εσείς δραστήριοι και αισιόδοξοι, θα μεταδώσετε αυτή τη στάση ζωής στο παιδί σας.

Νίκη Λουκά B.A., M.Phil.

Ειδική Παιδαγωγός