Πας στη δουλειά το πρωί, και το αφεντικό σου σε ταπεινώνει μπροστά σ’ όλους τους συνεργάτες σου. Κι εσύ δε λες τίποτα, την έχεις τόσο ανάγκη αυτή τη δουλειά.

Μιλάς με τη μάνα σου στο τηλέφωνο, και αρχίζει πάλι να σου λέει για τα λάθη σου, και πως ποτέ δεν την άκουσες, κι αν την άκουγες όλα τώρα θα ‘ταν μια χαρά. Κι εσύ της απαντάς ένα βιαστικό «έχεις δίκιο» για να την κλείσεις όσο γίνεται πιο γρήγορα.

Η Πρώτη Δημοτικού “με βρήκε” για πρώτη φορά πέρσι, όταν ο μεγάλος μου γιος πέρασε την πόρτα του δημόσιου δημοτικού σχολείου.

Θυμόμουν πάντα μια φίλη μαμά να μου λέει ότι το καλοκαίρι πριν πάει η κόρη της στην Πρώτη, ήταν γι’ αυτήν ένα μαύρο καλοκαίρι. Η αλήθεια είναι ότι εγώ δεν το βίωσα τόσο δραματικά – σε σημείο που μερικές φορές αναρωτιόμουν αν εγώ είμαι η αναίσθητη ή αυτή υπήρξε πολύ ευαίσθητη. Μετά από μια ολόκληρη χρονιά στην Πρώτη λοιπόν και με την όση κριτική ματιά μπορεί να μου έχει εξασφαλίσει η εμπειρία μου στην εκπαίδευση, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι…εξαρτάται.

Πολλές φορές κάνουμε διαγνώσεις, βάζουμε ταμπέλες, χρησιμοποιούμε ορολογίες που είναι για τα παιδιά δυσνόητες και τους δημιουργούμε σύγχυση και άγχος.

Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να γνωρίζει τι του συμβαίνει, ώστε να συνεργαστεί με την αντιμετώπιση που έχει σχεδιαστεί και για να του δώσουμε την ευκαιρία να εκφράσει φόβους και απορίες. Εξηγούμε στο παιδί ανάλογα με την ηλικία του, προσέχοντας να είμαστε θετικοί και να δημιουργούμε ελπίδα.

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τοχρήμαέχει πλέον πάρει πολλές μορφές – συχνά πολύ σύνθετες για τη διάνοια ενός μικρού παιδιού: πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες, online banking, τραπεζικοί κωδικοί, κοκ.

Όλες αυτές οι εξελίξεις έχουν συμβάλλει στο να χρησιμοποιούμε ολοένα και περισσότερο χρήματα, δίχως να τα βλέπουμε και να τα αγγίζουμε. Μολονότι αυτό είναι καλό από πολλές απόψεις – καθιστά, λόγου χάρη, την κλοπή πολύ πιο δύσκολη – συχνά δίνει στα παιδιά την εντύπωση πως τα χρήματα και δαπανώνται και βγαίνουν εύκολα. Κι αν το πρώτο είναι 100% σωστό, το δεύτερο είναι σίγουρα λάθος!

«Όταν αποκαλούμε ένα παιδί τεμπέλη, είναι σα να το καταδικάζουμε να γίνει τεμπέλης για το υπόλοιπο της ζωής του.»    (Mel Levine -  ψυχίατρος- νευρολόγος)

Συχνά ακούμε γονείς να χαρακτηρίζουν το παιδί τους «τεμπέλικο» αναζητώντας παράλληλα τα αίτια της «τεμπελιάς» και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Αρχικά, πρέπει να δεχτούμε ότι κάποια παιδιά από την ιδιοσυγκρασία τους είναι ιδιαίτερα δραστήρια και κάποια άλλα λιγότερο, όμως όλα τα παιδιά αγαπούν το παιχνίδι και χαίρονται, όταν μέσα από αυτό μαθαίνουν πράγματα, αποκτούν δεξιότητες, εξερευνούν το περιβάλλον. Αν, για παράδειγμα, βλέπετε το παιδί  να περνά πολύ χρόνο στον καναπέ απέναντι από την τηλεόραση και ανησυχείτε, μη βιαστείτε να το χαρακτηρίσετε νωθρό, ή τεμπέλικο, αλλά προσπαθήστε να διερευνήσετε το «γιατί» και να το κινητοποιήσετε. Πίσω από οποιαδήποτε «παράξενη» συμπεριφορά του παιδιού κρύβεται ένα αίτιο, που μόλις εντοπιστεί και τροποποιηθεί, αυτόματα αντιμετωπίζεται και το πρόβλημα. 

Πολύ συχνά, το να βρίσκονται οι γονείς με τα παιδιά σε δημόσιο χώρο, τους κάνει να νιώθουν σαν πρωταγωνιστές σε θεατρική παράσταση –ειδικά αν τα παιδιά έχουν αρχίσει να κουράζονται και να εκδηλώνουν, με καθόλου υπομονετικό τρόπο, το καθένα με τη σειρά του την δική του ανάγκη («πεινάω», «θέλω τσίσα», «νυστάζω», «κουράστηκα», «πάμε να φύγουμε»)… Κι όσο κι αν προσπαθούν οι γονείς να τα αγνοούν ή να τα απασχολούν με κάτι άλλο, σιγά-σιγά η γκρίνια κλιμακώνεται, μέχρι που όλο και περισσότερα βλέμματα περαστικών στρέφονται στο «σόου» που πλησιάζει στην κορύφωση. Μέχρι ένα από τα παιδιά να πέσει κάτω και να αρχίσει να χτυπιέται.

Θυμάμαι μεγάλη πλημμύρα στα Χανιά ως παιδί όπου ο μπαμπάς μου βοηθώντας πλημμυρισμένους γειτόνους έχασε στα νερά την παντόφλα του. Τη βρήκα μέρες μετά κοκκαλωμένη στο δρόμο, και κατάσαρκα κάτω από τη σχολική μου ποδιά την πήγα σπίτι. Νόμιζα πως αν γύριζε η παντόφλα σπίτι θα ξαναγυρίζαμε στην κανονικότητα κι όλα θα ήταν όπως πριν. Τα παιδιά που έζησαν την καταστροφή, έστω και μέσα από τις εικόνες της τηλεόρασης ή το θρήνο των γειτόνων, έχουνζήσει την απώλεια της βασικής τους ασφάλειας και χρειάζονται την υποστήριξή μας έστω κι αν δεν ξέρουν να τη ζητήσουν:

Ήδη από την ηλικία των τριών ετών το παιδί αρχίζει να ζητά να βοηθήσει το γονιό στις διάφορες εργασίες που γίνονται στο σπίτι. Καλό είναι αυτή η προσφορά να γίνει αποδεκτή, πριν χαθεί η επιθυμία του παιδιού να συμβάλει κι αυτό. Ακόμα, όμως, κι αν δεν το ζητήσει το παιδί από μόνο του, ο γονιός μπορεί να το ενθαρρύνει να αναλάβει κάποια καθήκοντα και να κάνει αυτό που μπορεί, ανάλογα με την ηλικία και την ανάπτυξή του.

Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε, αν το παιδί μας είναι έτοιμο να πάει στο Δημοτικό Σχολείο. Η Α' Δημοτικού αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της σχολικής πορείας του κάθε παιδιού. Για να έχουμε καλούς μαθητές, πρώτα πρέπει να  έχουμε έτοιμους μαθητές στο να δεχτούν γνώση και αυτό δεν καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο από την χρονολογική τους ηλικία.

Τα παιδιά ορισμένες φορές διαλέγουν τις πιο ακατάλληλες στιγμές για να κάνουν τους «σωκρατικούς» τους διαλόγους.Η παραπάνω συνομιλία είναι χαριτωμένη, αλλά αμφιβάλλω εάν αντιμετωπίζεται έτσι και από έναν γονέα, που συναγωνίζεται το χρόνο για να καταφέρει να επιτελέσει τις καθημερινές του υποχρεώσεις, αναγκασμένος παράλληλανα απαντάει στα ατελείωτα «γιατί»του παιδιού σε θέματα, που ο ίδιος θεωρεί αυτονόητα.

Τα σημερινά παιδιά είναι αδύνατο να σκεφτούν τη ζωή τους χωρίς μια οθόνη στα χέρια τους και χωρίς σύνδεση σε κάποιο από τα πιο δημοφιλή social media, όπως το Facebook ή το Instagram.

Όσο περισσότερο χρόνο, όμως, περνάει μπροστά σε μία οθόνη ένας έφηβος, τόσο λιγότερο ευτυχισμένος είναι,υποστηρίζει μία νέα αμερικανική έρευνα, ενώ πολλές μελέτες έχουν συνδέσει την πολύωρη χρήση των κοινωνικών δικτύων με αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία και τη συμπεριφορά των χρηστών.

Ας μην το ξεχνάμε αυτό, εμείς οι εκπαιδευτικοί λοιπόν, όταν κάποια παιδιά μας σπάνε τα νεύρα, όταν κάνουν φασαρία, όταν δεν μας προσέχουν, όταν δεν έχουν πρόοδο, όταν γενικά μας κάνουν τη ζωή δύσκολη. Λίγη προσοχή ζητάνε και συνήθως αντί να τους την δώσουμε, τους την στερούμε ως τιμωρία. Τουλάχιστον ας τους μάθουμε να ζητάνε την προσοχή με πιο όμορφο τρόπο. Αυτό που έχει μεγαλύτερη αξία δεν είναι να αγαπάμε κάποια παιδιά, που είναι έτσι και αλλιώς αξιαγάπητα, αλλά εκείνα που δεν έχουν αυτή την λάμψη. Τότε είναι πολύ πιθανό αυτά τα παιδιά να μας εκπλήξουν με την μεταμόρφωσή τους και με την ανταπόδοση της αγάπης που τους δείξαμε.

Είναι ο ρόλος του γονιού πολύπλοκος, πολυσύνθετος, απαιτητικός. Ο κάθε γονιός προσπαθεί το καλύτερο δυνατό για το παιδί του, ώστε να του παρέχει από την μια τα απαραίτητα εφόδια, και από την άλλη, να το κάνει ευτυχισμένο. Αυτό σε πολλές περιπτώσεις, προκαλεί μπέρδεμα στον γονιό με αποτέλεσμα να γεννάται το ερώτημα, για το τι είδους σχέση πρέπει να έχει κάποιος με το παιδί του, για το πόσο αυστηρός πρέπει να είναι , κλπ κλπ.
Πολλοί γονείς πέφτουν στην παγίδα, του να δημιουργήσουν φιλική σχέση με το παιδί τους, με την έννοια του "κολλητού". Με αποτέλεσμα, να συμπεριφέρονται στο παιδί τους, λες και είναι ο καλύτερος τους φίλος. Συνήθως αυτό είναι αποτέλεσμα της ανάγκης του γονιού και όχι του παιδιού.

Σε κάθε συνάντηση γονέων και κηδεμόνων για τους βαθμούς, κάπου σε κάποια γωνιά υπάρχει ένα πιτσιρίκι με ανήσυχο βλέμμα σε κατάσταση κρίσης. Είναι ο «μέτριος μαθητής» που πήρε τους «μέτριους βαθμούς» του τριμήνου και το μόνο που μπορεί να σκεφτεί είναι ο εξάψαλμος που θα ακούσει από τη μαμά του.

Δεν προλαβαίνουν να κλείσουν τα τέσσερα κι αρχίζουν μαθήματα αγγλικών. Κάνουν μπαλέτο ή πολεμικές τέχνες δυο-τρεις φορές την εβδομάδα. Ενδιάμεσα τένις, μαθήματα υπολογιστών, κολυμβητήριο. Στο νηπιαγωγείο είναι ήδη παιδιά θαύματα. Μαθαίνουν γραφή κι ανάγνωση στους πρώτους δύο μήνες. Γιατί οι δάσκαλοι είναι πολλοί. Κι όχι μόνο πρωινοί. Το μεσημέρι αναλαμβάνουν μαμάδες και μπαμπάδες και τα απογεύματα γιαγιάδες και παππούδες. «Έλα να δω τι έμαθες σήμερα».