Το παιδί σου δεν χρειάζεται κριτή

Αρκετές φορές οι γονείς άθελα τους, κριτικάρουν τα παιδιά ενώ θεωρούν πως έτσι τα συμβουλεύουν ή τα καθοδηγούν. Στην πραγματικότητα δηλώσεις του στυλ «μην μιλάς έτσι», «μην το κάνεις αυτό» είναι μία μορφή κριτικής, η οποία αν και καλοπροαίρετη, εντούτοις προκαλεί αρκετές αντιδράσεις από την μεριά των παιδιών και τα κάνει να φαίνονται αντιδραστικά ή ανυπάκουα.

Η άσκηση κριτικής, η εγκατάλειψη και η απόρριψη θεωρούνται οι πιο τραυματικές εμπειρίες για το άτομο, με την κριτική να αποτελεί την πιο διαδεδομένη και την πιο επαναλαμβανόμενη μορφή τραυματικής εμπειρίας. Αρκετοί υποστηρίζουν πως η κριτική έχει την θετική πλευρά της αλλά αυτό δεν ισχύει για τα παιδιά αλλά και για οποιονδήποτε δεν έχει αποκτήσει την γνωστική ωρίμανση που απαιτείται ώστε η κριτική που του ασκείται να αποβεί εποικοδομητική. Συγκεκριμένα τα παιδιά, τα γεμίζει με αμφιβολίες και με αρνητικά συναισθήματα.

Οι μορφές της κριτικής μπορεί να είναι:

* Καλοπροαίρετες: «τι είναι αυτά τα γράμματα», «οι βαθμοί σου είναι χάλια», «μην κάθεσαι έτσι». Οι γονείς ενδεχομένως να εκφράζουν την ανησυχία τους ή να επιθυμούν να βοηθήσουν το παιδί να βελτιωθεί σε κάποιο τομέα.

* Συγκρίνουν άμεσα ή έμμεσα με κάποιο άλλο παιδί ή αδελφάκι: « κοίτα τι φρόνιμος που κάθεται, εσύ είσαι άτακτος». Με αυτόν τρόπο δημιουργούνται συναισθήματα αντιζηλίας προς τους άλλους και ανασφάλειας προς τον εαυτό του.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της κριτικής μας στα παιδιά

Η κριτική προς τα παιδιά έχει αρνητικές επιπτώσεις στην αυτοπεποίθηση και την εικόνα του παιδιού για τον εαυτό και τις ικανότητες του, όχι μόνο στη παιδική ηλικία αλλά τα συνοδεύει κατά την ενηλικίωση και καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής τους. Η συνεχής αρνητική κριτική έχει σοβαρές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση, τις ικανότητες, την παραγωγικότητα και στην ευτυχία του παιδιού, δημιουργώντας παράλληλα και πιθανά προβλήματα συμπεριφοράς. Η αρνητική κριτική επηρεάζει τα παιδιά όχι μόνο στιγμιαία, αλλά μπορεί να έχει μόνιμη επίδραση και στην ενήλικη ζωή, στον συναισθηματικό, τον κοινωνικό και τον επαγγελματικό τομέα.

Τα παιδιά στα οποία ασκείται συνεχώς κριτική, τείνουν να νοιώθουν ανάξια, και δημιουργείται η πεποίθηση πως ποτέ δεν θα τα καταφέρουν σε τίποτε ή ότι δεν αξίζουν την αγάπη των γύρω τους, είτε των γονιών τους, των φίλων τους, και μετέπειτα του/της συντρόφου τους.

Επίσης, μπορεί το παιδί να παραιτηθεί από οποιανδήποτε προσπάθεια και να απομονωθεί από σχολικές και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες.

Το παιδί που μεγαλώνει με κριτική και δεν εκτιμώνται οι προσπάθειες και δεν λαμβάνονται υπόψη τα θέλω του, μαθαίνει να μιμείται αυτή την συμπεριφορά και να συμπεριφέρεται στους γύρω του με τον ίδιο τρόπο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να δημιουργήσει και να διατηρήσει στενές και σταθερές σχέσεις με τους γύρω του.

Τι μπορείτε να κάνετε

1. Δείξτε άφοβα την αγάπη σας με πράξεις αλλά και με λόγια. Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε ταμπέλες και χαρακτηρισμούς «τεμπέλης». Δείξτε του ότι οι παρατηρήσεις που του κάνετε, απευθύνονται στην συμπεριφορά του και όχι προς το ίδιο το παιδί. Αποφύγετε δηλώσεις του στυλ «αν δεν ακούς δεν θα σε αγαπώ». Επιβεβαιώστε το πως ότι και να γίνει η αγάπη σας για αυτό δεν αλλάζει.

2. Επιβραβεύστε τις προσπάθειες του. Εστιαστείτε στην προσπάθεια που καταβάλλει και όχι τόσο στο αποτέλεσμα.

3. Κτίστε ένα δίκτυο επικοινωνίας. Ενισχύστε τον διάλογο, ακούστε για όσα το προβληματίζουν, προτρέψτε τα να εκφράζουν ελεύθερα την άποψη τους και δείξτε ότι σέβεστε την γνώμη του. Όταν δεν συμφωνείτε, εξηγήστε τους λόγους που διαφωνείτε με τρόπο συμβουλευτικό παρά παρεμβατικό.

4. Εστιάστε στην επιθυμητή συμπεριφορά του παιδιού αντί στην αρνητική.

5. Αφιερώστε ποιοτικό χρόνο στο παιδί σας καθημερινά. Μιλήστε για την μέρα του, παίξτε μαζί ένα παιχνίδι ή μια δραστηριότητα που το ευχαριστεί, και ακούστε το με προσοχή όταν θέλει να συζητήσει.

6. Δώστε στο παιδί ευθύνες που να αντιστοιχούν στο ηλικιακό του επίπεδο, όπως το να αναλάβει κάποιες δουλειές μέσα στο σπίτι ή στον κήπο, και ενισχύστε την πρωτοβουλία και την ανεξαρτησία του.

7. Θέστε όρια με συνέπεια και σταθερότητα, ώστε το παιδί να αντιληφθεί ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι, και να αποκτήσει αυτοέλεγχο.

Με τη συνεργασία της Σοφίας Κότσαπα, Κλινική Ψυχολόγος

Αναρτήθηκε από:

Νίκη Λουκά B.A., M.Phil.

Ειδική Παιδαγωγός